W przypadku ogłoszenia upadłości (czy to konsumenckiej, czy upadłości przedsiębiorcy) powołuje się syndyka. Czy jednak syndyk to komornik? Jakie uprawnienia ma syndyk masy upadłości? Co tak właściwie robi syndyk i kto mu za to płaci? Zapraszam do lektury artykułu.

O tym, kto został syndykiem w Twojej sprawie upadłościowej dowiesz się z postanowienia o ogłoszeniu upadłości. Co ważne, z przepisów prawa upadłościowego wprost wynika, że funkcję syndyka może pełnić osoba fizyczna, która posiada pełną zdolność do czynności prawnych i ma licencję doradcy restrukturyzacyjnego oraz ma konto doradcy restrukturyzacyjnego w systemie teleinformatycznym obsługującym postępowanie sądowe. Funkcję syndyka może pełnić także spółka handlowa, której wspólnicy ponoszą odpowiedzialność za zobowiązania spółki bez ograniczenia całym swoim majątkiem albo członkowie zarządu reprezentujący spółkę  i którzy posiadają licencję. Zasady i tryb wydawania licencji doradcy restrukturyzacyjnego określa ustawa o licencji doradcy restrukturyzacyjnego. W postanowieniu, w którym wyznacza się syndyka zawsze wskazany jest numer licencji doradcy restrukturyzacyjnego syndyka lub numer w Krajowym Rejestrze Sądowym wyznaczonej do pełnienia funkcji syndyka spółki.

Sąd wyznacza syndyka, biorąc pod uwagę liczbę spraw, w których osoba posiadająca licencję doradcy restrukturyzacyjnego pełni funkcję nadzorcy sądowego lub zarządcy w postępowaniach restrukturyzacyjnych lub syndyka w innych postępowaniach upadłościowych, a także jego doświadczenie i dodatkowe kwalifikacje.  

Co istotne, w przypadku przedsiębiorcy, który w co najmniej jednym z dwóch ostatnich lat obrotowych zatrudniał średniorocznie 250 lub więcej pracowników lub osiągnął roczny obrót netto ze sprzedaży  towarów, wyrobów i usług oraz operacji finansowych przekraczający równowartość w złotych 50 milionów euro, lub osiągnął sumy aktywów bilansu sporządzonego na koniec jednego z tych lat, które przekroczyły równowartość w złotych 43 milionów euro sąd wyznaczy do pełnienia funkcji syndyka osobę posiadającą licencję doradcy restrukturyzacyjnego z tytułem kwalifikowanego doradcy restrukturyzacyjnego. Tak samo będzie w przypadku spółek o istotnym znaczeniu dla gospodarki państwa umieszczonych w wykazie określonym w przepisach wykonawczych do ustawy o zasadach zarządzania mieniem państwowym oraz przedsiębiorców o szczególnym znaczeniu gospodarczo-obronnym. Z czego wynika konieczność wyznaczenia kwalifikowanego doradcy restrukturyzacyjnego jako syndyka w takich sprawach? Ma to na celu zabezpieczenie m. in. Skarbu Państwa przed zarzutami dotyczącymi nieprawidłowego nadzoru nad postępowaniami upadłościowymi dotyczącymi strategicznych dla polskiej gospodarki i bardzo dużych przedsięwzięć.

Kwalifikowany doradca restrukturyzacyjny – kto to?

Tytuł kwalifikowanego doradcy restrukturyzacyjnego uzyska osoba posiadająca licencję doradcy restrukturyzacyjnego w przypadku gdy wykaże, że:

1) w okresie ostatnich 7 lat przed złożeniem wniosku  przeprowadziła w całości co najmniej:

2) w okresie ostatnich 7 lat przed złożeniem wniosku, o którym mowa w art. 16b ust. 2 ustawy o licencji doradcy restrukturyzacyjnego, zarządzała przez co najmniej 3 lata majątkiem przedsiębiorcy będącym co najmniej średnim przedsiębiorcą w rozumieniu art. 7 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców (Dz.U. z 2021 r. poz. 162 i 2105 oraz z 2022 r. poz. 24) jako członek zarządu spółki handlowej, wspólnik ponoszący odpowiedzialność za zobowiązania spółki bez ograniczenia całym swoim majątkiem lub jako osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą oraz przeprowadziła w całości co najmniej dwa postępowania restrukturyzacyjne lub postępowania upadłościowe z możliwością zawarcia układu lub postępowania naprawcze zakończone prawomocnym zatwierdzeniem układu, albo

3) w okresie ostatnich 3 lat przed złożeniem wniosku, o którym mowa w art. 16b ust. 2 ustawy o licencji doradcy restrukturyzacyjnego, przeprowadziła w całości co najmniej jedno postępowanie układowe lub sanacyjne zakończone prawomocnym zatwierdzeniem układu, w którym przyznanie ostatecznego wynagrodzenia nadzorcy lub zarządcy wynikało z ustalenia przez sąd, że w postępowaniu liczba wierzycieli będących uczestnikami postępowania była większa niż 100 oraz suma wierzytelności przysługujących wierzycielom będącym uczestnikami postępowania była większa niż 10 000 000 zł.

Z powyższego wynika jednoznacznie, że kwalifikowany doradca restrukturyzacyjny to doświadczony już doradca, który ma na swoim koncie zamknięte upadłości  i postępowania restrukturyzacyjne – co daje niejako gwarancję należytego wykonywania swoich obowiązków i nabycia doświadczenia w tej materii. Niezwykle istotny jest przy tym fakt, że syndyk ma obowiązek posiadać ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej.

Kto nie może być syndykiem?

Zgodnie z ustawą Prawo upadłościowe syndykiem nie może być osoba fizyczna lub spółka handlowa, która:

1. jest wierzycielem lub dłużnikiem upadłego, małżonkiem, wstępnym, zstępnym, rodzeństwem, powinowatym upadłego lub jego wierzyciela w tej samej linii czy stopniu, osobą pozostającą z nim w stosunku przysposobienia lub małżonkiem tej osoby albo osobą pozostającą z upadłym w faktycznym związku, prowadzącą z nim wspólnie gospodarstwo domowe;
2. jest lub była zatrudniona przez upadłego na podstawie stosunku pracy albo wykonywała pracę lub świadczyła usługi na rzecz upadłego na podstawie innego stosunku prawnego;
3. jest lub była członkiem organu, prokurentem lub pełnomocnikiem upadłego, albo jest lub w okresie dwóch lat przed dniem złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości była wspólnikiem albo akcjonariuszem posiadającym udziały albo akcje w wysokości wyższej niż 5% kapitału zakładowego dłużnika lub wierzyciela, a w przypadku prostej spółki akcyjnej – więcej niż 5% akcji tej spółki;
4. jest lub była spółką powiązaną z upadłym lub jest lub była członkiem organu, prokurentem lub pełnomocnikiem takiej spółki albo jest lub w okresie dwóch lat przed dniem złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości była wspólnikiem albo akcjonariuszem posiadającym udziały albo akcje w wysokości wyższej niż 5% kapitału zakładowego spółki powiązanej z dłużnikiem, a w przypadku prostej spółki akcyjnej – więcej niż 5% akcji tej spółki;
5. pełniła funkcję nadzorcy lub zarządcy w prowadzonym wcześniej wobec upadłego postępowaniu restrukturyzacyjnym.

Szczególnie wart uwagi jest art. 157a ust 2 ustawy Prawo upadłościowe o tym, że syndyk oraz jego małżonek, wstępny, zstępny, rodzeństwo, osoba pozostająca z nim w stosunku przysposobienia lub małżonek takiej osoby, jak również osoba pozostająca z nim w faktycznym związku, prowadząca z nim wspólnie gospodarstwo domowe, nie mogą nabyć rzeczy ani praw pochodzących ze sprzedaży dokonanej w postępowaniu upadłościowym, w którym syndyk pełni albo pełnił tę funkcję.

Syndyk jest zobowiązany niezwłocznie, nie później niż wraz z podjęciem pierwszej czynności przed sądem lub sędzią-komisarzem, złożyć do akt postępowania oświadczenie, że nie zachodzą przeszkody do pełnienia przez niego funkcji syndyka.

Odpowiedzialność syndyka

Syndyk nie odpowiada za zobowiązania zaciągnięte w sprawach dotyczących masy upadłości – ale co to właściwie oznacza? W sprawach dotyczących masy upadłości syndyk dokonuje czynności w imieniu własnym na rachunek upadłego. Syndyk nie odpowiada za zobowiązania zaciągnięte w sprawach dotyczących masy upadłości, jednakże odpowiada za szkodę wyrządzoną na skutek nienależytego wykonania obowiązków. Za co zatem odpowiada syndyk? Wyłącznie za szkodę wyrządzoną wskutek nienależytego wykonania obowiązków (jest to odpowiedzialność na zasadzie winy). Odpowiedzialność za nienależyte wykonywanie obowiązków syndyka obejmuje zarówno winę umyślną, jak i winę nieumyślną (a zatem lekkomyślność i niedbalstwo). Jakie można wskazać przykłady uzasadniające odpowiedzialność syndyka? Za działania mogące skutkować odpowiedzialnością syndyka można odbierać lekkomyślne prowadzenie procesów z udziałem masy upadłości, błędne oszacowanie składników masy upadłości skutkujące uszczupleniem majątku masy, niewytoczenie powództwa o uznanie czynności upadłego za bezskuteczną czy też dopuszczenie do przedawnienia wierzytelności przysługującej masie upadłości.

Jakie wynagrodzenie otrzymuje syndyk?

Syndyk masy upadłości ma prawo do wynagrodzenia za swoje czynności. Podstawową zasadą jest, że wynagrodzenie syndyka ustala się jako sumę pięciu składowych, w granicach od dwukrotności do dwustu sześćdziesięciokrotności podstawy wynagrodzenia. Podstawą wynagrodzenia jest przeciętne miesięczne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw bez wypłat nagród z zysku w trzecim kwartale roku poprzedniego, ogłoszone przez Prezesa GUS.  Części składowe, od których uzależnione jest wynagrodzenie syndyka to: suma wypłacona wierzycielom w ramach wykonania planów podziału, liczba pracowników w dniu ogłoszenia upadłości, liczba wierzycieli biorących udział w postępowaniu upadłościowym, czas trwania postępowania i stopień trudności i efekty postępowania (przesłanka subiektywna, zależna od uznania Sądu)

Wynagrodzenie to jest przyznawane w kilku etapach:

• wynagrodzenie wstępne,
• zaliczki na poczet wynagrodzenia,
• wynagrodzenie ostateczne.

Wynagrodzenie syndyka w upadłości konsumenckiej kształtuje się inaczej i wynosi ono od jednej czwartej przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw bez wypłat nagród z zysku w czwartym kwartale roku poprzedniego, ogłoszonego przez Prezesa GUS do jego dwukrotności. W szczególnie uzasadnionych przypadkach wynagrodzenie to może wynosić czterokrotność przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia.

Obowiązki syndyka

• Syndyk zobowiązany jest do bieżącego rejestrowania w systemie teleinformatycznym (w KRZ) wpływów i wydatków masy upadłości.
• Syndyk może udzielać pełnomocnictw do dokonywania czynności prawnych. Może również udzielać pełnomocnictw procesowych w postępowaniach sądowych, administracyjnych, sądowo-administracyjnych i przed sądami polubownymi. Co jednak istotne, za szkodę wyrządzoną przez pełnomocników syndyk odpowiada jak za działania własne.
• Syndyk zobowiązany jest składać sędziemu-komisarzowi sprawozdania ze zmian w stanie i składzie masy upadłości w okresie sprawozdawczym.
• W przypadku śmierci syndyka roszczenie o należne mu wynagrodzenie należy do spadku po nim.
• Jeżeli syndyk nie wykonuje lub nienależycie wykonuje swoje obowiązki sędzia komisarz upomina go lub, w przypadku istotnego uchybienia sędzia komisarz nałoży na syndyka grzywnę w wysokości od 1000,00 zł do 30 000,00 zł
• W przypadku rażących uchybień syndyka sąd może odwołać syndyka.
• Celem działań syndyka jest niezwłoczne objęcie majątku upadłego, zarządzanie tym majątkiem, zabezpieczenie majątku przed zniszczeniem, uszkodzeniem lub zabraniem go przez osoby postronne oraz przystąpienie do likwidacji majątku upadłego.
• Syndyk zawiadamia o upadłości wierzycieli, komorników oraz małżonka upadłego.
• Syndyk składa wniosek o poszukiwanie majątku upadłego przez komornika.
• Syndyk jest zobowiązany podejmować działania z należytą starannością, w sposób umożliwiający optymalne wykorzystanie majątku upadłego i poprzez minimalizację kosztów postępowania.

Anna Uznańska – adwokat od upadłości z Łodzi, reprezentuję klientów w postępowaniach upadłościowych, w tym przede wszystkim zakresie upadłości konsumenckiej. Jeżeli rozważasz upadłość konsumencką zapraszam na konsultację: 793 707 976.