Coraz prężniej postępujący rozwój technologiczny, skutkuje rozpowszechnianiem rozwiązań, które jeszcze kilka dekad temu wydawać by się mogły absurdalne, bądź co najmniej: abstrakcyjne. Zależność ta nie oszczędziła ruchu drogowego, który do niedawna funkcjonował pod znakiem dominującej pozycji pojazdów samochodowych (w tym: motocykli), ale także rowerów czy pojazdów szynowych. Współcześnie, katalog pojazdów mogących uczestniczyć w ruchu drogowym, ulega stałemu rozszerzeniu. Niezwykłą popularność zyskały w ostatnich latach hulajnogi elektryczne, których powszechność została dostrzeżona przez ustawodawcę do tego stopnia, że w 2021 r. postanowiono znowelizować ustawę Prawo o Ruchu Drogowym oraz Rozporządzenie ws. warunków technicznych pojazdów oraz zakresu ich niezbędnego wyposażenia w ten sposób, aby status hulajnóg elektrycznych w nim uwzględnić. Pojawienie się, pomiędzy samochodami, motocyklami, rowerami etc. nowego „uczestnika” ruchu drogowego, spowodowało także nowe, nieznane wcześniej problemy na gruncie prawniczym. Jaki jest status prawny hulajnóg według aktualnie obowiązujących przepisów? Jak kształtuje się odpowiedzialność cywilna lub karna posiadacza hulajnogi? Jak zachować się w przypadku kolizji lub wypadku z udziałem hulajnogi? Zapraszam do lektury artykułu.

Hulajnoga elektryczna – czym w zasadzie jest i jakie elementy powinna zawierać?

Podstawowadefinicja hulajnogi elektrycznej została zawarta w art. 2 pkt 47b ustawy Prawo o Ruchy Drogowym. Zgodnie z nią, hulajnogą elektryczną jest pojazdem napędzany elektrycznie, dwuosiowy, z kierownicą, bez siedzenia i pedałów, który jest konstrukcyjnie przystosowany do poruszania się wyłącznie przez kierującego znajdującego się na tym pojeździe. Hulajnoga elektryczna, aby móc uczestniczyć w ruchu drogowym, powinna również czynić zadość określonym standardom dotyczącym jej wyposażenia. Standardy te określa Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 31 grudnia 2002 r. ws. warunków technicznych pojazdów oraz zakresu ich niezbędnego wyposażenia, które we wprowadzonym nowelizacją z 2021 r. § 55a stanowi, że hulajnoga elektryczna powinna być wyposażona: w co najmniej jedno przednie światło pozycyjne (barwy białej lub żółtej), co najmniej jedno tylne światło odblaskowe barwy czerwonej oraz co najmniej jedno światło pozycyjne barwy czerwonej, po bokach – w co najmniej jedno światło odblaskowe (barwy białej lub żółtej), widoczne po obu stronach, co najmniej jeden działający hamulec oraz w dzwonek lub inny sygnał ostrzegawczy. Nadto, hulajnoga powinna być wyposażona w numer rozpoznawczy lub kod graficzny umożliwiający identyfikację hulajnogi elektrycznej, nadany i umieszczony przez producenta w sposób trwały na ramie lub innym podobnym podstawowym elemencie konstrukcyjnym, a także podpórkę umożliwiającą stabilne ustawienie hulajnogi elektrycznej na podłożu.

Wypadek z udziałem hulajnogi elektrycznej z winy kierowcy pojazdu samochodowego

W sytuacji kolizji hulajnogi elektrycznej oraz samochodu, niezbędne jest zbadanie tego, kto ponosi winę za zaistniałe zdarzenie. Jeśli sprawcą zdarzenia jest kierowca pojazdu, polegający obowiązkowi posiadania ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody powstałe w związku z tego pojazdu (tj. obowiązkowego ubezpieczenia OC), wówczas poszkodowany – tj. w tym przypadku, użytkownik hulajnogi, dysponuje prawem wystąpienia z żądaniem wypłaty odszkodowania bezpośrednio od sprawcy zdarzenia, bądź od jego ubezpieczyciela. Warto pamiętać, że w przypadku zbiegnięcia przez sprawcę z miejsca zdarzenia, niemożności jego zidentyfikowania, bądź nieposiadania przez niego obowiązkowego ubezpieczenia, poszkodowanemu przysługuje możliwość zwrócenia się z żądaniem naprawienia szkody do Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego, który najpierw powinien wypłacić należną kwotę odszkodowania, później zaś, podejmie działania mające na celu odzyskanie wypłaconej kwoty od sprawcy.

Odszkodowanie jest z natury świadczeniem służącym naprawieniu szkody majątkowej. Jeśli w wyniku zdarzenia spowodowanego przewinieniem kierowcy pojazdu samochodowego, kierowca hulajnogi uszkodzi swój pojazd, ubranie lub posiadane przez siebie w chwili zdarzenia przedmioty (np. telefon, laptop, okulary), bądź gdy dozna wskutek wypadku kontuzji wymagającej leczenia lub rehabilitacji albo wskutek obrażeń nie będzie mógł pracować, co przełoży się na utracony dochód – wówczas, dokumentując wysokość szkody, będzie mógł domagać się wypłaty odszkodowania w ścisłym tego pojęcia znaczeniu.

Od odszkodowania należy odróżnić zadośćuczynienie, które jest rekompensatą za poniesioną szkodę o charakterze niemajątkowym. Poszkodowany w wypadku, może również domagać się stosownego świadczenia w związku z całokształt negatywnych przeżyć, których doznał wskutek uczestnictwa w zdarzeniu drogowym, które nie nastąpiło z jego winy. Do kategorii szkód niemajątkowych, podlegających naprawieniu w drodze zadośćuczynienia, można zaliczyć szeroko pojęty ból, sam fakt doznania uszczerbku na zdrowiu, utratę zdrowia i wszelkie ujemne przeżycia psychiczne, do których by nie doszło, gdyby wypadek spowodowany przez kierowcę samochodu nie miał miejsca.

W skrajnych przypadkach, kiedy konsekwencją zdarzenia drogowego już długotrwała niepełnosprawność poszkodowanego, uniemożliwiająca mu prawidłowe funkcjonowanie, istnieje również możliwość dochodzenia renty.

Wypadek na hulajnodze bez udziału osób trzecich

Trudno skutecznie żądać odszkodowania w sytuacjach, kiedy do upadku na hulajnodze dochodzi z powodu nieuwagi, bądź nieumiejętności kierującego nią. Częste są jednak przypadki, kiedy do wypadku na hulajnodze dochodzi pomimo braku udziału innych uczestników ruchu, a kierujących pomimo tego zachowuje prawo do odszkodowania. Sytuacje takie będą miały miejsce w przypadkach, kiedy wypadek spowodowany był złym stanem chodnika lub nawierzchni, która w założeniu miała być przystosowana do poruszania się po niej hulajnóg elektrycznych.

Kierowcy hulajnóg dysponują ochroną przed wypadkami na drogach, drogach rowerowych, traktach i chodnikach, w związku z obowiązkiem odpowiednich podmiotów do utrzymania pozostających pod ich pieczą arterii w stanie umożliwiającym bezpieczne korzystanie z nich, zgodnie z ich przeznaczeniem. Na właścicielu lub zarządcy drogi, po której poruszają się hulajnogi elektryczne, ciąży obowiązek zadbania o to, by nie znajdowały się na niej: dziury, wyszczerbienia i nierówności, które mogłyby doprowadzić do upadku prawidłowo przemieszczającego się kierowcy hulajnogi. Drogi, oprócz braku defektów mechanicznych, powinny być również sukcesywnie oczyszczane z substancji, które mogłyby przyczynić się do upadku, tzn. takich jak: lód, śnieg, ale także tłuste plamy itp.

W razie poniesienia obrażeń, stanowiących następstwo upadku spowodowanego wadliwym stanem drogi, poszkodowanemu przysługuje tożsamy katalog roszczeń odszkodowawczych, jak w przypadku gdy wina za zdarzenie leży po drodze posiadacza pojazdu mechanicznego. Jednakże w tym przypadku, o ile z kierowcą samochodu często można się porozumieć spisując stosowne oświadczenie o przebiegu zdarzenia, tak w razie upadku na wadliwie przystosowanej drodze, należy zadbać o należyte udokumentowanie doznanej szkody. Bezwzględnie konieczne będzie wykonanie fotografii, stanowiących dowód na okoliczność stanu drogi w chwili zdarzenia, innych warunków, które mogły mieć wpływ na powstanie szkody. Dobrze jest też powołać się na relacje ewentualnych świadków zdarzenia.

Wypadek z winy osoby kierującej hulajnogą elektryczną

Niezależnie od przedstawionych powyżej scenariuszy, możliwe – a w praktyce, dość regularne są zdarzenia, kiedy do zdarzenia szkodowego dochodzi z winy kierującego hulajnogą elektryczną. Kierowca hulajnogi, jako osoba niechroniona blachami samochodu, i sporadycznie zabezpieczająca się przy użyciu kasku lub ochraniaczy (nad czym należy ubolewać), jest narażony na poniesienie szkody w sytuacji, kiedy do zdarzenia szkodowego doszło z jego wyłącznej winy. Wówczas, jedyne świadczenia o charakterze odszkodowawczym, jakie mogłyby przysługiwać kierującemu, wynikać będą jedynie z indywidualnego ubezpieczenia następstw nieszczęśliwych wypadków (NNW), oczywiście o ile ubezpieczenie takie zostało przez kierującego uprzednio zawarte. Co więcej, mimo poniesienia szkody, kierujący hulajnogą który spowodował wypadek, może zostać pociągnięty do odpowiedzialności za wyrządzenie szkody na zasadach ogólnych, bowiem hulajnogi nie są objęte obowiązkiem posiadania obligatoryjnego ubezpieczenia OC. Jeśli kierowca hulajnogi nie zabezpieczył się w ten sposób, że dobrowolnie zawarł ubezpieczenie na wypadek wyrządzenia przez niego szkód w związku z poruszaniem się hulajnogą elektryczną, będzie musiał liczyć się z obowiązkiem pokrycia kosztów naprawienia szkody ze środków pochodzących z jego własnego portfela.

Odpowiedzialność posiadacza hulajnogi elektrycznej ulega zróżnicowaniu, w zależności od tego czy poszkodowanym jest inny posiadacz mechanicznego środka komunikacji poruszanego za pomocą sił przyrody, czy też nie. Jeśli tak, a poszkodowanym wskutek zdarzenia jest posiadacz np. samochodu, motocykla lub inny posiadacz hulajnogi elektrycznej, wówczas o możliwości dochodzenia odszkodowania lub jej braku, przesądza wina lub jej brak.

Odmiennie sytuacja wygląda w sytuacji, kiedy dojdzie do kolizji hulajnogi elektrycznej z np. z pieszym lub rowerzystą. Wówczas, zasada winy wypierana jest przez tzw. zasadę ryzyka, z którym musi liczyć się kierowca hulajnogi elektrycznej, obsługując przedmiot potencjalnie niebezpieczny. Zasada ryzyka opiera się na założeniu, że osoba eksploatująca urządzenie wykorzystujące siły przyrody, mogące stanowić zagrożenie dla otoczenia, powinna ponosić odpowiedzialność odszkodowawczą za szkody wynikłe względem innych osób, chociażby nie można było przypisać jej winy. Na podstawie tego widać więcej, że odpowiedzialność użytkowników hulajnóg elektrycznych, jest w istotnej mierze rozszerzona.

Wypadek na hulajnodze elektrycznej – kwestie kluczowe

• Przystępując do ruchu drogowego, dopilnuj tego, aby Twoja hulajnoga elektryczna była odpowiednio wyposażona. Pamiętaj – wymogi wynikające z ustawy Prawo o Ruchu Drogowym oraz rozporządzeń wykonawczych, to nie tylko fanaberia ustawodawcy, ale także środki mające rzeczywiście zagwarantować bezpieczeństwo Tobie i innym uczestnikom ruchu.
• Procedura, jak również sama możliwość dochodzenia odszkodowania za wypadek na hulajnodze, nie jest jednolita. Istotne jest, z czyjej winy doszło do zdarzenia, kto jest poszkodowany w jego wyniku, jak również jakie warunki drogowe towarzyszyły wypadkowi.
• Szkoda doznana wskutek wypadku na hulajnodze elektrycznej może przybrać wielowymiarową postać, a co za tym idzie, środki naprawienia szkody również mogą być rozmaite. W przypadku doznania szkody o charakterze czysto majątkowym, poszkodowanemu przysługuje odszkodowanie, w przypadku szkody niemajątkowej – zadośćuczynienie, zaś w przypadku długotrwałej niepełnosprawności skutkującej koniecznością radykalną zmianą warunków życiowej – prawo do renty.
• W razie kolizji hulajnogi elektrycznej z samochodem, która nastąpiła z winy kierowcy samochodu, poszkodowanemu kierowcy hulajnogi przysługuje prawo żądania naprawienia szkody, przy wykorzystaniu obowiązkowego ubezpieczenia kierowcy pojazdu samochodowego. W sytuacji kiedy identyfikacja kierowcy jest niemożliwa (np. wskutek ucieczki), bądź gdy kierowca – wbrew spoczywającemu na nim obowiązkowi, ubezpieczeniem nie dysponował, poszkodowany może zwrócić się z roszczeniem odszkodowawczym do Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego.
• W przypadku wypadku doznanego na hulajnodze elektrycznej w związku z nieprawidłowym stanem lub nienależytym przystosowaniem nawierzchni, mającej służyć tego typu pojazdom, posiadaczowi hulajnogi przysługują roszczenia odszkodowawcze względem właściciela lub zarządcy traktu. Bezwzględnie pamiętaj o zabezpieczeniu dowodów, wykazujących czas, miejsce oraz przebieg zdarzenia – pierwszorzędne znacznie będzie miała w tym przypadku dokumentacja fotograficzna i relacje świadków. To od nich może zależeć być albo nie być, Twoich żądań za doznaną szkodę.
• Jeśli szkoda powstała z winy kierowcy hulajnogi, będzie musiał liczyć się on z koniecznością jej naprawienia – najczęściej z własnej kieszeni. Z tego względu, warto zabezpieczyć się poprzez zawarcie dobrowolnej umowy ubezpieczenia w związku z poruszaniem się przy użyciu hulajnogi elektrycznej.
• Zakres odpowiedzialności posiadacza hulajnogi elektrycznej za spowodowanie wypadku, w istotnej mierze zależy od tego, kto został w nim poszkodowany. Jeśli był to posiadacz innego pojazdu mechanicznego, o odpowiedzialności będzie rozstrzygać wina sprawcy, jeśli był to np. pieszy – wówczas o ocena odpowiedzialności nastąpi z uwzględnieniem zasady ryzyka: co do zasady bardziej represyjnej dla posiadaczy pojazdów mechanicznych, w tym: hulajnóg elektrycznych.

Anna Uznańska – dobry adwokat z Łodzi, z przeszło dziesięcioletnim doświadczeniem w sprawach cywilnych i karnych. Jeżeli potrzebujesz pomocy prawnej w związku ze zdarzeniem drogowym z udziałem hulajnogi zapraszam do kontaktu z moją Kancelarią.