Tematyka upadłości konsumenckiej jest w ostatnich latach wyjątkowo popularna. Przyczynia się do tego z całą pewnością lawinowy wzrost zadłużenia Polaków i popadanie w pętlę zadłużenia coraz większej ilości osób. Upadłość konsumencka miała być złotym środkiem dla osób, które stały się niewypłacalne. Czym jednak jest upadłość konsumencka i jakie niesie ona za sobą konsekwencje? Czy o upadłości można wypowiadać się wyłącznie w superlatywach, czy też upadłość ma jakieś wady? Czy faktycznie upadłość jest równoznaczna z oddłużeniem? Czy ogłoszenie upadłości konsumenckiej oznacza, że jesteś wolny od długów?  Zapraszam do zapoznania się z moim artykułem.

Upadłość konsumencka w praktyce – Od czego zacząć?

Jeżeli myślisz o ogłoszeniu upadłości konsumenckiej, bo Twoje długi przerosły Twoje możliwości majątkowe i zarobkowe, w pierwszej kolejności przygotuj spis wierzycieli. Policz, ile masz długów i wskaż konkretnie, kiedy przestałeś spłacać swoje wymagalne zobowiązania. Jest to punkt wyjścia do rozpoczęcia rozważań o upadłości konsumenckiej. Takie zestawienie pozwoli ustalić, czy faktycznie popadłeś w pętlę zadłużenia i czy upadłość konsumencka będzie dla Ciebie optymalnym rozwiązaniem.

W dalszej kolejności warto pobrać raport z BIK-u na swój temat i zweryfikować go z przygotowaną przez siebie listą. Dobrze również zarejestrować się na stronie elektronicznego postępowania upominawczego prowadzonego przez Sąd Rejonowy Lublin-Zachód w Lublinie. Z doświadczenia zawodowego w sprawach upadłościowych wiem, jak często osoby popadające w długi unikają odbioru korespondencji z Sądu. Gdy przychodzą po pomoc (a ma to miejsce najczęściej dopiero w momencie, gdy dociera do nich, że nie dadzą już rady spłacić zaciągniętych zobowiązań i potrzebują wsparcia) okazuje się, że w międzyczasie wydano już nakazy zapłaty, o których nie było żadnej wiedzy.

Pamiętaj o tym, że upadłość konsumencka jest instytucją dedykowaną osobom niewypłacalnym. Dłużnik jest niewypłacalny, jeżeli utracił zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych. W ustawie wskazano domniemanie utraty zdolności przez dłużnika do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych, jeżeli opóźnienie w wykonaniu zobowiązań przekracza 3 miesiące!

Jak przygotować wniosek o ogłoszenie upadłości konsumenckiej? Gdzie złożyć wniosek o ogłoszenie upadłości?

W aktualnym stanie prawnym wniosek o ogłoszenie upadłości składa się za pośrednictwem Krajowego Rejestru Zadłużonych. Należy uznać, że od 1 grudnia 2021r. postępowanie upadłościowe jest w pełni cyfrowe. Jak podpisuje się wniosek o ogłoszenie upadłości składany przez Internet? Podpisu dokonuje się za pośrednictwem Profilu Zaufanego lub podpisu kwalifikowanego. Wniosek o ogłoszenie upadłości składany przez Krajowy Rejestr Zadłużonych można złożyć osobiście lub przez pełnomocnika. Wniosek kieruje się do Sądu właściwego dla miejsca zwykłego pobytu dłużnika, tj. miejscowości, w której dłużnik posiada swoje centrum życiowe.

Upadłość konsumencka a mieszkanie za granicą

W przypadku osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej domniemywa się, że głównym ośrodkiem podstawowej działalności jest miejsce zwykłego pobytu tej osoby. Jeżeli mieszkasz za granicą i również za granicą znajduje się Twój majątek to wówczas nie będziesz mógł ogłosić upadłości konsumenckiej w Polsce. Jeżeli jednak wyjechałeś za granicę jedynie do pracy, bez zamiaru opuszczania Polski na stałe, a przy tym w Polsce znajduje się Twój majątek można uznać, że właściwy jest polski sąd.

We wniosku o ogłoszenie upadłości konsumenckiej nie warto kłamać. Musisz podać pełne i prawdziwe dane dotyczące swojej sytuacji majątkowej i osobistej.

Dlaczego tak ważne jest to, by we wniosku o ogłoszenie upadłości wskazać wszystkie długi?

Wynika to z faktu, że nieujawnienie wszystkich długów może prowadzić do umorzenia postępowania upadłościowego, a w konsekwencji do nieosiągnięcia celów tego postępowania, tj. oddłużenia konsumenta. Zgodnie bowiem z art. 491 (10) ust. 2a ustawy prawo upadłościowe: jeżeli upadły nie wskaże lub nie wyda syndykowi całego majątku, niezbędnych dokumentów lub w inny sposób nie wykonuje ciążących na nim obowiązków, sąd, z urzędu albo na wniosek syndyka lub wierzyciela, po wysłuchaniu upadłego, syndyka, a w razie potrzeby także wierzycieli, umarza postępowanie, chyba że uchybienie przez upadłego ciążącym na nim obowiązków nie jest istotne lub przeprowadzenie postępowania jest uzasadnione względami słuszności lub względami humanitarnymi. Powyższe pokazuje, że naprawdę nie warto kłamać we wniosku o ogłoszenie upadłości! Zarówno w zakresie ilości wierzycieli jak i swojego majątku. 

Ale co się stanie, jeżeli masz tyle długów, że po prostu pogubiłeś się w tym i nie ująłeś jakiegoś wierzyciela przez pomyłkę czy też nawet przez brak wiedzy o nim? Wszystko da się wytłumaczyć. Trzeba tylko współpracować z syndykiem. Czym innym jest jednak omyłkowe pominięcie czegoś we wniosku, a czym innym zatajenie we wniosku o ogłoszenie upadłości informacji o tym, że zbyło się przed złożeniem wniosku o upadłość istotne przedmioty swojego majątku albo też podało fałszywe informacje odnośnie swojego zatrudnienia czy stanu rachunków bankowych.

Czy możesz wycofać się z postępowania upadłościowego?

Zdarza się, że klienci po podjęciu decyzji i ogłoszeniu upadłości konsumenckiej, już po wydaniu przez Sąd postanowienia w tym przedmiocie, chcą cofnąć wniosek o ogłoszenie upadłości. Czy jest to możliwe? Zgodnie z art. 491(10) ust. 1 ustawy Prawo upadłościowe Sąd umarza postępowanie na wniosek upadłego. Wydawałoby się zatem, że możliwe jest ogłoszenie upadłości i rezygnacja z niej w każdym czasie. Tak jednak nie jest. Na skutek nadużywania tej instytucji przez dłużników, którzy traktowali ogłoszenie upadłości jako chwilową blokadę egzekucji komorniczych ustawodawca wprowadził ograniczenie możliwości umorzenia postępowania upadłościowego, jeżeli umorzenie postępowania mogłoby skutkować pokrzywdzeniem wierzycieli.

Czy ogłoszenie upadłości konsumenckiej jest równoznaczne z oddłużeniem?

Zawsze tłumaczę swoim klientom, że ogłoszenie upadłości konsumenckiej to de facto początek drogi do oddłużenia. Samo ogłoszenie upadłości konsumenckiej nie jest równoznaczne z umorzeniem zobowiązań. Ogłoszenie upadłości konsumenckiej przez Sąd oznacza, że Sąd stwierdził, iż dłużnik ma konsumencką zdolność upadłościową, tj. jest niewypłacalny.  Po wydaniu przez Sąd postanowienia w przedmiocie ogłoszenia upadłości konsumenckiej o jej ogłoszeniu powiadamiany jest syndyk, pełnomocnik dłużnika, dłużnik, właściwy oddział ZUS, organy administracji skarbowej, komornicy. Jeżeli udzieliłeś pełnomocnictwa do przygotowania w Twoim imieniu wniosku o ogłoszenie upadłości to pełnomocnictwo to wygasa  w chwili ogłoszenia upadłości.

Od tej pory musisz wykonywać wszelkie polecenia i odpowiadać na wezwania syndyka (pamiętaj bowiem, że odmowa wykonywania zobowiązań nałożonych przez syndyka może skutkować sankcyjnym umorzeniem postępowania upadłościowego i brakiem jakiegokolwiek oddłużenia!). Syndyk przystępuje do ustalenia składu masy upadłości i jej likwidacji.

Likwidacja majątku dłużnika. Co to właściwie oznacza?

Musisz mieć świadomość tego, że po ogłoszeniu upadłości nie będziesz mógł zachować swojego majątku (poza ściśle określonymi przedmiotami majątkowymi wyłączonymi spod egzekucji/likwidacji).  Jeżeli jesteś właścicielem mieszkania to zostanie ono sprzedane, to samo stanie się z Twoim samochodem. Jesteś zobowiązany wydać syndykowi swój majątek, a wówczas syndyk dokonuje wyboru sposobu likwidacji składników majątku upadłego.

Plan spłat w upadłości konsumenckiej – co to jest?

Zgodnie z art. 491(14) ust. 1 ustawy Prawo upadłościowe po upływie terminu zgłaszania wierzytelności i przeprowadzeniu likwidacji majątku wchodzącego w skład masy upadłości syndyk składa sądowi projekt planu spłaty wierzycieli z uzasadnieniem albo informacją, że zachodzą przesłanki do odmowy ustalenia planu spłat lub umorzenia zobowiązań bez planu spłat. Dopiero wydanie postanowienia o ustaleniu planu spłaty wierzycieli albo umorzeniu zobowiązań upadłego bez ustalenia planu spłaty wierzycieli albo warunkowym umorzeniu zobowiązań upadłego bez ustalenia planu spłaty wierzycieli oznacza zakończenie postępowania.  W postanowieniu o ustaleniu planu spłaty wierzycieli sąd wymienia wszystkich wierzycieli uczestniczących w planie spłaty, dokonuje podziału funduszy masy upadłości pomiędzy wierzycieli uczestniczących w planie spłaty, ustala się czy upadły doprowadził do swojej niewypłacalności lub istotnie zwiększył jej stopień umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa oraz, co bardzo ważne, określa się, w jakim zakresie i okresie, nie dłuższym niż trzydzieści sześć miesięcy, upadły jest obowiązany spłacać zobowiązania, które w postępowaniu upadłościowym zostałyby uznane na liście wierzytelności oraz jaka część zobowiązań upadłego powstałych przed dniem ogłoszenia upadłości zostanie umorzona po wykonaniu planu spłaty wierzycieli.

Jeżeli zostanie ustalone, że upadły doprowadził do swojej niewypłacalności lub istotnie zwiększył jej stopień umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa, plan spłaty wierzycieli nie może być ustalony na okres krótszy niż trzydzieści sześć miesięcy ani dłuższy niż osiemdziesiąt cztery miesiące.

Odmowa ustalenia planu spłat

Kiedy sąd wyda postanowienie o odmowie ustalenia planu spłat wierzycieli?  Możliwość odmowy ustalenia planu spłaty i w konsekwencji jakiegokolwiek oddłużenia upadłego przewiduje art. 491(14a) ust. 1 ustawy Prawo upadłościowe. Postanowienie takie zostanie wydane, jeżeli upadły doprowadził do swojej niewypłacalności lub istotnie zwiększył jej stopień w sposób celowy, w szczególności przez trwonienie części składowych majątku oraz celowe nieregulowanie wymagalnych zobowiązań jak również wtedy, gdy w okresie dziesięciu lat przed dniem zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości w stosunku do upadłego prowadzono już postępowanie upadłościowe, w którym został całościowo lub częściowo oddłużony. Mimo zaistnienia tych okoliczności Sąd ustali plan spłaty wierzycieli, jeżeli będzie to uzasadnione względami słuszności lub względami humanitarnymi.

Umorzenie zobowiązań bez ustalenia planu spłat

Czy Sąd może umorzyć wszystkie zobowiązania bez ustalania planu spłat? Może, ale należy traktować to jako zupełny wyjątek. Umorzenie zobowiązań upadłego bez ustalenia planu spłaty wierzycieli może mieć miejsce, jeżeli osobista sytuacja upadłego w sposób oczywisty wskazuje, że jest on trwale niezdolny do dokonywania jakichkolwiek spłat w ramach planu spłaty wierzycieli (np. Osoby po ciężkich wypadkach czy też niepracująca matka kilkorga dzieci, której zadłużenie powstało po śmierci męża, który był jedynym żywicielem rodziny).  Warto wspomnieć, że Sąd może także warunkowo umorzyć zobowiązania bez ustalania planu spłaty wierzycieli. Dotyczy to sytuacji niezdolności upadłego do jakichkolwiek spłat o przemijającym charakterze.

Jakich długów nie umorzysz w upadłości konsumenckiej?

W upadłości konsumenckiej nie masz szans na umorzenie zobowiązań o charakterze alimentacyjnym jak również zobowiązań wynikających z rent z tytułu odszkodowania za wywołanie choroby, niezdolności do pracy, kalectwa lub śmierci. Nie umorzysz również grzywien orzeczonych przez sąd, obowiązku naprawienia szkody oraz zadośćuczynienia za doznaną krzywdę, nawiązki, świadczenia pieniężnego jak również zobowiązań, których upadły umyślnie nie ujawnił, jeżeli wierzyciel nie brał udziału w postępowaniu.

Upadłość konsumencka małżonków?

Nawet jeżeli oboje małżonków myśli o ogłoszeniu upadłości to formalnie muszą zostać złożone dwa wnioski. Nie ma bowiem możliwości złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości konsumenckiej łącznie dla dwóch osób. Przygotowując jednak wniosek o ogłoszenie upadłości obojga małżonków warto zrobić to w tym samym czasie i zaznaczyć okoliczność, że oboje małżonkowie „upadają”. Pozwoli to z całą pewnością uprościć procedurę poprzez np. wyznaczenie tego samego syndyka do obu postępowań.

A jakie skutki ma ogłoszenie upadłości konsumenckiej jednego z małżonków na sytuację drugiego małżonka? Z dniem ogłoszenia upadłości konsumenckiej powstaje między małżonkami rozdzielność majątkowa. Szalenie istotne jest to, że jeżeli małżonkowie pozostawali w ustroju wspólności majątkowej, majątek wspólny małżonków wchodzi do masy upadłości, a jego podział jest niedopuszczalny. Niewiele mówi się o tym, że sytuacja małżonka upadłego może być bardzo niekomfortowa, jeżeli upadłość przeprowadzana jest bez odpowiedniego przygotowania, bowiem małżonek upadłego może jedynie dochodzić w postępowaniu upadłościowym należności z tytułu udziału w majątku wspólnym, zgłaszając tę wierzytelność syndykowi za pośrednictwem KRZ.

Warto w tym miejscu wskazać, że ustanowienie rozdzielności majątkowej umową majątkową jest skuteczne w stosunku do masy upadłości tylko wtedy, gdy umowa została zawarta co najmniej dwa lata przed dniem złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości.

Wyzbywanie się majątku przez upadłego

Z tematyką upadłości konsumenckiej niezwykle często wiąże się zagadnienie skargi pauliańskiej oraz bezskuteczności czynności prawnych upadłego. Musisz mieć na względzie, że czynności prawne dokonane przez upadłego w ciągu roku przed dniem złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości są bezskuteczne w stosunku do masy upadłości, jeżeli zostały dokonane nieodpłatnie albo odpłatnie, ale wartość świadczenia upadłego przewyższa w rażącym stopniu wartość świadczenia otrzymanego przez upadłego lub zastrzeżonego dla upadłego lub osoby trzeciej.

Pamiętaj także o tym, że darowanie mieszkania np. swojej córce z uwagi na plany ogłoszenia upadłości konsumenckiej może zostać skutecznie podważone przez syndyka w terminie 5 lat od daty dokonania tej czynności! Myśląc o upadłości konsumenckiej nie warto zatem dokonywać pochopnie czynności prawnych, które będą nieskuteczne względem masy upadłości lub będą mogły za takie zostać uznane przez Sąd.

Przed ogłoszeniem upadłości konsumenckiej musisz o tym pamiętać – podsumowanie

• Przesłanką ogłoszenia upadłości konsumenckiej jest niewypłacalność dłużnika;
• Domniemywa się, że dłużnik jest niewypłacalny, jeżeli nie reguluje swoich wymagalnych zobowiązań przez okres 3 miesięcy;
• Przed rozpoczęciem przygotowania wniosku o ogłoszenie upadłości konsumenckiej zgromadź wszelkie dokumenty związane z Twoim zadłużeniem, zarejestruj się na stronie elektronicznego postępowania upominawczego, pobierz raport z BIK;
• Wniosek o ogłoszenie upadłości konsumenckiej składany jest przez Krajowy Rejestr Zadłużonych (KRZ);
• Do podpisania wniosku o ogłoszenie upadłości konsumenckiej potrzebujesz profilu zaufanego lub podpisu kwalifikowanego;
• Możesz zlecić przygotowanie wniosku o ogłoszenie upadłości konsumenckiej profesjonalnemu pełnomocnikowi;
• Wniosek kierowany jest do Sądu właściwego dla miejsca zwykłego pobytu dłużnika;
• Podanie we wniosku o ogłoszenie upadłości konsumenckiej nieprawdziwych informacji skutkować może nie tylko odpowiedzialnością karną, ale również umorzeniem postępowania upadłościowego;
• Do umorzenia postępowania upadłościowego może dojść na wniosek upadłego, chyba że umorzeniu postępowania sprzeciwia się interes wierzycieli;
• Samo ogłoszenie upadłości konsumenckiej nie jest równoznaczne z umorzeniem zobowiązań;
• Po ogłoszeniu upadłości konsumenckiej pełnomocnictwo udzielone adwokatowi do sporządzenia wniosku o ogłoszenie upadłości wygasa;
• Syndyk likwiduje majątek upadłego i przygotowuje projekt planu spłaty wierzycieli;
• Podstawowym okresem, na jaki ustalany jest plan spłaty jest okres do 36 miesięcy;
• Jeżeli zostanie ustalone, że upadły doprowadził do swojej niewypłacalności lub istotnie zwiększył jej stopień umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa, plan spłaty wierzycieli nie może być ustalony na okres krótszy niż trzydzieści sześć miesięcy ani dłuższy niż osiemdziesiąt cztery miesiące;
• Celowe doprowadzenie do niewypłacalności skutkować może odmową ustaleniu planu spłaty wierzycieli;
• W wyjątkowych wypadkach sąd może umorzyć zobowiązania upadłego bez ustalania planu spłat;
• Istnieją długi, których nie można umorzyć w upadłości konsumenckiej (np. długi alimentacyjne);
• Ogłoszenie upadłości konsumenckiej przez jednego z małżonków powoduje powstanie rozdzielności majątkowej;
• Ustanowienie rozdzielności majątkowej na chwilę przed złożeniem wniosku o ogłoszenie upadłości będzie nieskuteczne względem masy upadłości;
• Syndyk może kwestionować czynności prawne dokonane przez upadłego z pokrzywdzeniem wierzycieli;
• Ogłoszenie upadłości konsumenckiej równoznaczne jest z zawieszeniem z mocy prawa postępowań egzekucyjnych skierowanych do masy upadłości.

            Anna Uznańska – adwokat od upadłości z Łodzi, reprezentuję klientów w postępowaniach upadłościowych, w tym przede wszystkim zakresie upadłości konsumenckiej. Jeżeli rozważasz upadłość konsumencką zapraszam na konsultację: 793 707 976.